„Filozoficzny Lem”

Książka ta jest pierwszą antologią filozoficznych tekstów Stanisława Lema. Redaktorzy tomu wyszli z założenia, że najlepszą formą prezentacji wciąż jeszcze nie w pełni zbadanej filozofii Lema będzie oddanie głosu jej twórcy. Wybrane teksty Lema zostały opatrzone obszernymi wprowadzeniami przygotowanymi przez badaczy filozoficznych aspektów jego twórczości. Celem tych wprowadzeń jest wskazanie historyczno-filozoficznego kontekstu rozważań Lema oraz ich aktualności. Całość zaplanowana jest na dwa tomy.

• Wydawnictwo Aletheia
• Rok wydania: 2021

„Groteska w twórczości Stanisława Lema” Maciej Dajnowski

Książka prezentuje pracę doktorską, której ambicją było wykazanie, że pewne elementy pisarstwa Stanisława Lema mają charakter groteskowy.

• Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
• Rok wydania: 2005

„Lem i tłumacze”

Lem i tłumacze to wielogłosowy opis recepcji prozy jednego z najważniejszych polskich pisarzy, utrwalonych w różnogatunkowych świadectwach odbioru i ukazujący tę twórczość w szerokiej perspektywie międzynarodowej. Lem tłumaczy to pisarz nie tylko cieszący się zasłużoną sławą, oryginalny i nowatorski; to również twórca głęboko świadomy literackiego warsztatu, znakomicie władający polszczyzną i formami narracyjnymi.(z recenzji prof. Anny Legeżyńskiej)

• Wydawca: Księgarnia akademicka
• Rok wydania: 2010

„Lem w oczach krytyki światowej”

Tom gromadzi eseje i rozprawy poświęcone najważniejszym problemom twórczości S. Lema. Teksty w nim zawarte stanowią drobny wprawdzie, ale dosyć reprezentatywny odprysk światowej eseistyki poświęconej twórczości naszego wybitnego pisarza. Obok wyraźnie anegdotycznych (Rottensteiner) pojawiają się wnikliwe analizy wykorzystujące (jak u Geiera) aspekty krytyki strukturalno-semiotycznej bądź psychoanalitycznej. Są też prace porównawcze lokujące (jak u Rothforka) pisarstwo Lema w kontekście fenomenologii czy filozofii Zen.

• Wydawnictwo Literackie
• Kraków 1989

„Materia i wartości. Neolukrecjanizm Stanisława Lema” Paweł Okołowski

W niniejszej pracy, aspirującej do miana filozoficznej monografii, pogląd na świat Stanisława Lema uchwycony został na tle klasycznych w filozofii stanowisk i przedstawiony jako neolukrecjanizm. Człowiek jawi się w nim, jak u Lukrecjusza, jako emanacja Kosmosu. Dla obu tych posępnych racjonalistów, których dzielą dwa tysiąclecia, centralnymi kategoriami metafizycznymi są atom i przypadek, a rozumstanowi najgłębszą zagadkę, ale też jedyną pociechę. W odróżnieniu od Rzymianina, choć w duchu jego De rerum natura, przepojony chrześcijańską kulturą Lem mógł intelektualnie stawić czoła potędze nauki, zwłaszcza najnowszej. Nikt przed nim nie objaśnił tak dobitnie ludzkiego sensu jej dokonań

• Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
• Rok wydania: 2010

„Między zwierzęciem a maszyną” Paweł Majewski

Książka jest próbą interpretacji dwóch esejów Stanisława Lema – Dialogów i Summy Technologiae – jako rozbudowanego projektu autoewolucji gatunku ludzkiego, to znaczy przejęcia przez ludzi pełnej kontroli nad procesami ich własnego rozwoju biologicznego. Według przedstawianej tu interpretacji projekt ów jest rodzajem liberalnej utopii opartej na przeświadczeniu o racjonalności natury ludzkiej. Twórczość Lema jest analizowana na szerokim tle, zawierającym większość nurtów współczesnej refleksji naukoznawczej i społecznej.

• Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
• Rok wydania: 2007

„O poznaniu w twórczości Stanisława Lema” Maciej Płaza

Książka Macieja Płazy jest pierwszym tak obszernym, syntetycznym opracowaniem problematyki epistemologicznej w twórczości jednego z najważniejszych polskich pisarzy ubiegłego stulecia. Przedstawia poznanie jako problemowe centrum pisarstwa Lema, organizujące jego wewnętrzną ewolucję, decydujące o doborze struktur gatunkowych i stylów, a także o jego miejscu w XX-wiecznej filozoficznej, antropologicznej i literackiej dyskusji na temat człowieka, kultury, technologii i przyszłości ludzkiej cywilizacji. Stanisław Lem, w ujęciu autora książki, jest myślicielem o niezrównanej erudycji, z jednakową łatwością posługującym się zarówno twardym filozoficznym dyskursem, jak i konwencjami literackimi, a także śmiałym reformatorem współczesnej prozy. Oprócz analiz poszczególnych tekstów ważne miejsce w książce zajmuje omówienie filozoficznych i literackich kontekstów, w jakich rozgrywała się kilkudziesięcioletnia przygoda poznawcza Stanisława Lema.

• Seria Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 
• Wrocław 2006

„Piękna jako bestia” Wojciech Michera

Praca Wojciecha Michery jest przedsięwzięciem wielowątkowym, wielopoziomowym i wielowymiarowym. Przedmiotem jej badania jest interpretacja opowiadania Stanisława Lema Maska. Mamy tu do czynienia z brawurowym esejem interpretacyjnym, którego autor, aby odsłonić i wydobyć cały potencjał znaczeniowy tego utworu, sięga po kolejne narzędzia z arsenału narratologii i poststrukturalizmu, tropi odniesienia psychoanalityczne i mitologiczne, dokonuje zestawień z wybranymi dziełami literackimi, malarskimi, filmowymi.

• Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
• Wrocław 2010

„Powieści fantastyczno-naukowe Stanisława Lema” Andrzej Stoff

Książka ta poświęcona jest opisowi poetyki i interpretacji fantastyczno-naukowych powieści Stanisława Lema. Ograniczenie się wyłącznie do powieści autora o tak bogatym i różnorodnym dorobku wynika z przekonania, że monograficzne ujęcie twórczości Lema poprzedzone być winno szczegółowym zbadaniem różnych aspektów tego pisarstwa i różnych jego gałęzi.

• Wydawnictwo: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
• Rok wydania: 1983

„Pisarz, myśliciel, człowiek – Stanisław Lem”

Teksty tu zebrane są przeglądem różnych metodologii i mód badawczych, na różnych też punktach twórczości Stanisława Lenia skupiają swą uwagę, co pozwala nam oglądać utwory pisarza z wielu perspektyw, podziwiać koncepcje filozoficzne, śledzić, w jaki sposób filozoficzna teoria zakotwiczona jest w obrazach świata i w działaniach bohaterów. Analizy dowodzą, jak wielkiej pracy trzeba, aby Lema czytać we wszystkich przekrojach jego zawrotnej intelektualnej komplikacji. Dowodzą też ponad wszelką wątpliwość, że trud to opłacalny.

• Wydawnictwo Literackie
• Kraków 2003

„Teoria literatury Stanisława Lema” Andrzej Wasilewski

Praca w całości poświęcona eseistyce Lema, a dokładniej mówiąc, tej części, w której występuje on w roli literaturoznawcy. Andrzej Wasilewski podejmuje udaną próbę zaprezentowania Stanisława Lema jako w pełni profesjonalnego teoretyka, krytyka oraz badacza literatury. Książka świadomie pomija jakiekolwiek teksty literackie autora „Filozofii Przypadku”, aby skupić się na przedstawieniu Lema jako niezależnego badacza, który konstytuuje własny system teoretycznoliteracki. Ambitne przedsięwzięcie naukowe, po raz pierwszy systematyzujące prekursorskie oraz często zapomniane dokonania Stanisława Lema w dziedzinie teorii literatury.

• Wydawca: Forma
• Rok wydania: 2017

„Wszechświat Lema” Jerzy Jarzębski

Oddaję więc pod osąd czytelnika książkę, na którą składają się prace nieco obszerniejsze, poświęcone wybranym tematom pisarstwa Lema. Najważniejsze z tych tematów to kolejno: aspekty polityczne fantastyki, aksjologia i jej uwikłanie w problematykę przypadku, dzieje Rozumu, sprawa kontaktu z Obcością, krytyka współczesnej cywilizacji, proble lektury świata, relacji pomiędzy naturalnością i sztucznością, wreszcie ewolucja Lemowych światów jako odbicie ewolucji światopoglądu pisarza. Zamykają książkę refleksje nad terrorystycznym atakiem na Amerykę z punktu widzenia przewidywanych przez pisarza nurtów przemiany współczesnej nauki i technologii, Osoben miejsce zajmują w tym tomie analizy form dyskursu, opisujące role intertekstualności i relacje między eseistyką i fikcją literacką.

(fragment Wstępu)

• Wydawnictwo Literackie
• Kraków 2003

„Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema” Agnieszka Gajewska

Monografia wpisuje twórczość Stanisława Lema w główne nurty polskiej prozy powojennej, w tym w pokolenie Kolumbów, prozę małego realizmu, prozę pacyfistyczną oraz rozrachunki inteligenckie. Pozostawiając na marginesie futurystyczne wizje, historię filozofii i dyskusje z oświeceniem, autorka koncentruje się na wątkach, które dotyczą dwudziestowiecznej historii, odnoszą się do konkretnych wydarzeń historycznych oraz biograficznych doświadczeń.

• Wydawnictwo Naukowe UAM
• Rok wydania: 2016